Trẻ dưới 24 tháng tuổi - Các nghiên cứu về Trẻ dưới 24 tháng

Trẻ dưới 24 tháng tuổi là ai?

Trẻ dưới 24 tháng tuổi là nhóm trẻ từ sơ sinh cho tới tròn 2 tuổi, giai đoạn đầu đời có tốc độ phát triển nhanh nhất về thể chất, trí tuệ và cảm xúc. Khoảng thời gian này được xem là nền tảng quan trọng quyết định sự phát triển toàn diện của trẻ trong tương lai.

Theo UNICEF, 1000 ngày đầu đời (từ khi mang thai tới 2 tuổi) là giai đoạn vàng cho sự phát triển não bộ, miễn dịch và thể chất, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe, học tập và năng lực xã hội của trẻ.

Đặc điểm phát triển của trẻ dưới 24 tháng tuổi

Trẻ trong giai đoạn dưới 2 tuổi trải qua những thay đổi nổi bật trên nhiều phương diện:

• Thể chất: Trọng lượng và chiều dài cơ thể tăng nhanh. Trung bình, cân nặng lúc 12 tháng tuổi gấp 3 lần lúc sinh.
• Vận động: Từ biết lẫy, bò, đứng, đi men cho tới đi vững, leo trèo và tự ngồi dậy.
• Ngôn ngữ: Bắt đầu bập bẹ từ 6 tháng, gọi "baba", "mama" lúc 9-12 tháng và sử dụng câu ngắn từ 18-24 tháng.
• Cảm xúc - xã hội: Biết bày tỏ cảm xúc yêu ghét, gắn bó với người chăm sóc, bắt đầu hình thành tính độc lập.
• Nhận thức: Phát triển trí nhớ, nhận biết vật thể, bắt đầu học cách giải quyết vấn đề đơn giản.

Nhu cầu dinh dưỡng của trẻ dưới 24 tháng tuổi

Dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo sự phát triển toàn diện ở trẻ nhỏ. Các khuyến nghị chính bao gồm:

• Sữa mẹ: Nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời và tiếp tục bú mẹ đến ít nhất 24 tháng (WHO).
• Ăn dặm hợp lý: Bắt đầu từ tháng thứ 6, bổ sung thực phẩm giàu năng lượng và vi chất như sắt, kẽm, vitamin A.
• Đa dạng thực phẩm: Kết hợp nhóm bột đường, đạm, chất béo, rau quả, sữa và chế phẩm từ sữa.
• Hạn chế: Tránh mật ong (trước 12 tháng), muối, đường và thực phẩm chế biến sẵn.

Cần đảm bảo khẩu phần ăn phù hợp với nhu cầu năng lượng và vi chất thiết yếu để phòng ngừa suy dinh dưỡng, còi cọc, thiếu máu thiếu sắt.

Tiêm chủng và phòng bệnh cho trẻ dưới 24 tháng tuổi

Tiêm chủng đầy đủ là biện pháp hiệu quả để bảo vệ trẻ khỏi nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm:

• Tiêm vaccine theo chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia, bao gồm: BCG, viêm gan B, bạch hầu - ho gà - uốn ván (DTP), bại liệt, Hib, sởi, rubella.
• Tiêm chủng phòng bệnh phế cầu, cúm mùa, rota virus, thủy đậu theo nhu cầu.
• Tuân thủ lịch tiêm chủng và các mũi nhắc lại để duy trì hiệu lực miễn dịch.

Theo CDC Hoa Kỳ, lịch tiêm chủng cho trẻ dưới 2 tuổi được thiết kế khoa học nhằm bảo vệ trẻ trong giai đoạn nhạy cảm nhất trước các tác nhân gây bệnh.

Giấc ngủ và phát triển thần kinh

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi năng lượng và phát triển hệ thần kinh:

• Trẻ sơ sinh cần ngủ khoảng 14-17 giờ mỗi ngày, bao gồm cả giấc ngày và giấc đêm.
• Đến 12 tháng tuổi, tổng thời gian ngủ giảm còn 12-14 giờ, giấc đêm dài hơn và ổn định hơn.
• Chất lượng giấc ngủ liên quan chặt chẽ đến phát triển trí não, khả năng học hỏi và điều chỉnh hành vi cảm xúc.

Việc thiết lập thói quen ngủ khoa học ngay từ sớm giúp trẻ có giấc ngủ sâu, ngon và phát triển tối ưu về mặt thể chất lẫn tinh thần.

Các cột mốc phát triển quan trọng

Những mốc phát triển chính cần lưu ý ở trẻ dưới 24 tháng:

• 2 tháng: Cười phản xạ, nhìn theo vật chuyển động.
• 6 tháng: Bắt đầu ngồi có hỗ trợ, biết lẫy, cười đùa nhiều hơn.
• 9 tháng: Bò, đứng vịn, phân biệt người lạ quen.
• 12 tháng: Đi men, phát âm từ đơn giản như "ba", "mẹ".
• 18 tháng: Đi vững, dùng thìa uống cốc, nói được nhiều từ.
• 24 tháng: Chạy, leo trèo, nói câu ngắn 2-3 từ, bắt đầu chơi trò đóng vai.

Theo dõi các mốc phát triển giúp cha mẹ sớm nhận diện bất thường và can thiệp kịp thời nếu cần thiết. Dưới đây là một số đặc điểm phổ biến của trẻ theo từng giai đoạn:

Những vấn đề thường gặp ở trẻ dưới 24 tháng

Trẻ dưới 2 tuổi dễ gặp phải một số vấn đề sức khỏe phổ biến như:

• Viêm đường hô hấp: Viêm phổi, viêm tiểu phế quản do virus RSV hoặc vi khuẩn.
• Tiêu chảy: Thường do virus rota, dễ gây mất nước nguy hiểm.
• Suy dinh dưỡng: Do chế độ ăn không phù hợp hoặc bệnh lý mạn tính.
• Thiếu máu thiếu sắt: Xuất hiện từ sau 6 tháng tuổi nếu không bổ sung sắt đầy đủ.
• Chậm phát triển: Do các nguyên nhân như sinh non, bệnh lý thần kinh, môi trường kích thích kém.

Vai trò của cha mẹ và người chăm sóc

Trong giai đoạn này, sự chăm sóc và tương tác của cha mẹ đóng vai trò quyết định:

• Dinh dưỡng hợp lý: Đáp ứng nhu cầu phát triển nhanh chóng của trẻ.
• Kích thích giác quan: Nói chuyện, chơi đùa, đọc sách cùng trẻ mỗi ngày để phát triển ngôn ngữ và trí tuệ.
• Yêu thương và phản hồi tích cực: Tạo nền tảng cho sự phát triển cảm xúc ổn định và khả năng tự tin.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Theo dõi tăng trưởng, tiêm phòng, sàng lọc phát triển thần kinh.

Một môi trường chăm sóc yêu thương, an toàn và giàu kích thích sẽ giúp trẻ phát triển tối đa tiềm năng vốn có.

Kết luận

Giai đoạn dưới 24 tháng tuổi là nền tảng quan trọng cho sự phát triển trọn đời của mỗi đứa trẻ. Việc đảm bảo dinh dưỡng, chăm sóc sức khỏe, tiêm chủng đầy đủ và tạo môi trường kích thích phù hợp sẽ góp phần quyết định tương lai sức khỏe, trí tuệ và thành công của trẻ sau này.